Vitiforestry, veeteelt en agroforestry, bostuinen, hagen, bomen binnen percelen, hoogstamboomgaarden
Agroforestry is de vereniging van bomen en gewassen of dieren op hetzelfde perceel. Het gaat om alle bomen in en rond landbouwpercelen: bomenrijen in de percelen(intra-plot agroforestry), hagen en veldbomen. Deze eeuwenoude praktijk wordt nu gepromoot omdat het een beter gebruik van hulpbronnen, een grotere biologische diversiteit en het creëren van een microklimaat dat bevorderlijk is voor hogere opbrengsten mogelijk maakt.
Er zijn verschillende systemen: landbouwgrond met hagen, weideboomgaarden, weidebossen, wijngaarden, populierenplantages, notenboomplantages in combinatie met veeteelt of andere soorten in combinatie met akkerbouwgewassen, tuinbouw, enz.
Thématiques
Principe
Door zijn wortelsysteem creëert de boom omstandigheden in de diepe lagen van de bodem die de gewassen helpen voorzien van water en mineralen. Agroforestrytechnieken maken het mogelijk om bomen zo te plaatsen dat ze de gewassen zoveel mogelijk bevoordelen en er zo min mogelijk mee concurreren.
Bomen maken het ook mogelijk om de productie te diversifiëren (door op lange termijn te kapitaliseren).
Wanneerstikstofbindende soorten (zoalsacacia's) samen worden gebruikt, kunnen ze bijdragen aan de stikstofvoorziening van het gewas, waardoor het gebruik van synthetischeinputs wordt verminderd.
Agroforestry wordt zo een essentieel onderdeel van het agro-ecologische project voor Frankrijk, dat ook bijdraagt aan het "4 voor 1000"-initiatief, door de bodem te verrijken met organisch materiaal en koolstof op te slaan door de verschillende delen van de bomen die met de gewassen of het vee verbonden zijn.
De voordelen
Het opstarten van eenagroforestryproject kan veel voordelen opleveren , maar vereist advies en technische ondersteuning om het tot een volledig succes te maken. Het heroverwegen van het gebruik van bomen en heggen op uw boerderij gaat niet alleen over het landschap. Het onderhouden en planten ervan heeft een aantal voordelen:
Stabiliteit en vruchtbaarheid van de bodem
- Bescherming tegenbodemerosie.
- Bodemstructuur en stabilisatie van aggregaten door de wortels.
- Bijdrage van organisch materiaal door de bladeren die op de grond vallen en door de fijne wortels van de bomen, die gemineraliseerd kunnen worden (humus).
- Verandering van het moedergesteente door de wortels. Dit leidt tot de vorming vanklei en het vrijkomen van minerale elementen in het bodemwater.
- Bodemvoeding door de ontwikkeling van wortelnetwerken en mycorrhizasymbiose.
- De bodem is minder modderig en heeft langer een betere draagkracht.
Waterbeheer
- Aanvulling van de nuttige reserves van de bodem, verbeterde infiltratie en minder afspoeling van het oppervlak.
- Minder waterverlies door verdamping.
- Minder lekkage van nitraten naar de diepe lagen van de bodem, waardoor het grondwater minder wordt vervuild.
- Zuivering van water- en bodemverontreinigende stoffen (zware metalen, lood, enz.) die in het bladweefsel kunnen worden opgenomen.
- Verhoogde vochtigheid door het windschermeffect en de schaduw die het gebladerte biedt. Dit beschermt omliggende gewassen en vermindert irrigatie.
Biodiversiteit
- Stimuleert de ontwikkeling van bestuivendeinsecten en insecten die gewassen helpen en de aanval van ongedierte beperken(biologische bestrijding). De boom biedt hen beschutting en voedsel.
- Beperkt de verspreiding van ziekten en parasieten door ecologisch herstel van het evenwicht (ziekteverwekkers en plagen van hout, gebladerte en fruit dankzij de ecologische diensten die bomen leveren).
Matigen van en aanpassen aan klimaatverandering
- Beperking van klimaatverandering door CO2 te absorberen en koolstof op te slaan.
- Aanpassing aan de effecten van klimaatverandering: bomen creëren microklimaten die de negatieve effecten van de opwarming van de aarde op veldgewassen beperken.
- Bescherming tegen slecht weer: windschermen tegen uitdrogende wind, platliggen en brandwonden, klimaatbuffers tegen vorst, overstromingen en zonnebrand, watervoorraden.
Dierenwelzijn
- Schuilplaatsen voor dieren ter bescherming tegen hittestress en slecht weer.
- Verminderde stress.
- Mogelijk aanvullend veevoer.
Landschapskwaliteit en levenskwaliteit
- Structuur en esthetiek van het landschap.
- Comfort op het werk (schaduw).
- Geeft een positief imago.
Economische waarde
Naast al deze voordelen is er de potentiële economische waarde van het geproduceerde hout. Hout kan op verschillende manieren worden gebruikt:
- Hout.
- Energiehout.
- Fruit (indien boomgaarden) en andere voedselproducten.
- Voedergewassen.
- Houtkrullen in strooisel, houtsnippers als vervanging voor stro in de veehouderij.
- Versnipperd kreupelhout.
Agroforestry is een echte uitdaging voor de levensvatbaarheid van onze regio's, de duurzaamheid van de landbouw en de kwaliteit van onze landschappen.
Wat zijn agrobosbouwbomen?
De term agroforestry verwijst naar alle vormen van landbouw die houtachtige planten opnemen in hun praktijken, in hun productieruimte en in hun economie: bomen en andere houtachtige planten"buiten het bos", maar ook bos. Dit betreft bomen:
- Jong, volwassen, oud, dood, met uitzondering van individuen die gereglementeerde ziekteverwekkers dragen..
- Land, fruit, voedergewassen, bos, gemengd.
- Bladverliezend en naaldbomen volgens de biogeografische en landschappelijke context, met uitzondering van strikt sierlijke en invasieve soorten.
- enz.
Er zijn 3 hoofdtypen loofboomsoorten, gedefinieerd door 2 ontwikkelingswijzen die gekoppeld zijn aan hun biologische werking:
- De " basitones ", die zich van nature aan hun basis vertakken, omdat ze de verspreiding van sap naar de lagere delen van de plant bevorderen: struiken, heesters, struiken, enz.
- De "acrotonen ", die de voorkeur geven aan het voeden van de bovenste delen (de kroon) of de "apicale" groei van een dominante tak: bomen en lianen...
De gezondheid van houtachtige planten
Planten, en meer bepaald meerjarige houtachtige planten, zijn immobiele levende wezens, wat betekent dat ze zich onverbiddelijk moeten aanpassen aan de omgevingsomstandigheden en de variabiliteit daarvan, waarin ze zich gedurende lange tijd vestigen, en waarmee ze tevreden moeten zijn. Een boom in "zijn element" zal krachtig, gezond en zeer lang leven. Als hij zich buiten of aan de rand van zijn "station" vestigt of geplant wordt, zal hij groeiproblemen en gezondheidsproblemen ondervinden: hij zal vegeteren, afsterven en uiteindelijk voortijdig verdwijnen.
Het vernieuwingsvermogen van houtachtige planten (voornamelijk loofbomen) kan worden benut door regelmatigte snoeien, wat bestaat uit het periodiek terugsnoeien van het bovengrondse deel door toppen, snoeien of hersnoeien. Hiervoor moeten bepaalde snoei- en beheersregels voor hakhout worden nageleefd, die aan de soort en de omgeving moeten worden aangepast.
Het snoeien van levend hout is altijd traumatisch voor de boom, die zijn metabolisme moet aanpassen aan zijn nieuwe anatomie. U moet het snoeien van hout met een grote diameter of oud hout vermijden. Na het snoeien zal de boom een groot aantal scheuten produceren, wat niet altijd een teken van groeikracht is. Ongeacht de vorm van de boom of struik (gecultiveerd of natuurlijk), moeten alle delen "waterdicht " en in goede gezondheid verkeren: schors, hout van de stam en takken, wortels, bladeren, enz. Houtige planten kunnen echter zowel gedeeltelijk dood als levend zijn, gedeeltelijk gezond en ziek, gedeeltelijk jong en oud. Als er geen gevaar is om te vallen, of als er geen mechanische of esthetische problemen zijn, is het niet nodig om aan te dringen op het schoonmaken, herstellen of regenereren van een boom of struik. Oude bomen en dood hout zijn ook nuttig voor veel soorten en dragen bij aan hun vernieuwingscyclus.
De kroon en bladeren
Voorzien in de " voedselbehoeften " van de boom: de bladeren zijn de plaats van fotosynthese (overdag), ademhaling ('s nachts) en transpiratie (de drijvende kracht achter de sapcirculatie). Bladeren vangen kooldioxide uit de lucht op, wat een van de hoofdbestanddelen van houtachtige vaste stoffen is. Ze zijn het "zelfklimatiserende " middel van de boom, ze bieden schaduw en bescherming voor de weefsels en de bodem, waardoor de boom zijn temperatuur kan regelen, zijn waterverlies kan beperken en dus bestand is tegen zonnestraling. Daarom hebben houtachtige planten tijdens het groeiseizoen een minimaal bladvolume nodig.
De stam
Deze verbindt de wortels met de kroon (alle takken). Hij is bijzonder gevoelig voor verwondingen omdat het sap dat naar alle hoeken van de plant wordt vervoerd, langs de omtrek, onder de schors, circuleert.
De wortels
Ze verankeren de plant en voeden hem. Ze zuigen minerale zouten op die opgelost zijn in het grondwater en vormen associaties met schimmels om mycorrhizae te vormen, waarmee ze suikers uitwisselen. Door verschillende stoffen uit te scheiden, helpen ze bodemorganismen te voeden en dragen ze bij aan de vruchtbaarheid van de bodem door een deel van hun massa af te breken, die ze elk jaar tijdens de zomer vernieuwen
elk jaar vernieuwd, net als de bladeren in de kroon.
De schors
Dit is een kostbare beschermende barrière die in goede staat moet worden gehouden: het neemt deel aan verschillende biotische uitwisselingen en vormt een schild om thermische schokken, straling, parasitaire aanvallen... te reguleren of ertegen te vechten, terwijl het verschillende soorten schimmels, korstmossen, mossen, insecten... verwelkomt
Knoppen
Knoppen zijn de drijvende kracht achter de groei en vertakking van planten, en de belofte van een grotere productie van hout, bladeren en vruchten; ze zijn de manifestatie van plantvernieuwing en een vorm van cyclische "verjonging ". Er zijn verschillende soorten knoppen. De meest zichtbare sluiten de uiteinden van de takken af, maar andere, "latente" knoppen, verborgen onder de schors, wachten om "opnieuw tevoorschijn te komen" wanneer de stam of tak aan aanzienlijke stress wordt blootgesteld.
Bomen en landschap, het agrosysteem
Agroforestry kan worden aangetroffen in traditionele en moderne agrarische landschappen, met plantaardige, dierlijke en gemengde productie.
Landbouwgebieden die bezet worden door houtachtige planten:
- Agrobossen of boslandbouwsystemen: percelen met relatief dichte ondergroei.
- Niet-beboste landbouwgrond: percelen beplant met bomen / omzoomd / gemengd.
Deze landschappen kunnen :
- Hele gebieden, waar houtachtige planten in een netwerk zijn gerangschikt en een dicht netwerk vormen: open bossen, agrobosbouwparken, heidevelden, heggen, enz
- Gelokaliseerde gebieden, waar houtachtige planten gedeeltelijk de ruimte innemen zonder continuïteit, in de vorm van punten, lijnen of vlakken, gerangschikt aan de rand van of binnen percelen.
Punten
- Bomen, geïsoleerde struiken.
- Klompjes.
Lijnen
Vast/ononderbroken, regelmatig/onregelmatig, gemengd
- Uitlijningen (ook binnen percelen), beplante paden (ook binnen percelen).
- Heggen (inclusief hagen binnen percelen), fruithagen, voederhagen, houtwallen (hakhout met korte omlooptijd), die als agrobosbouw mogen worden beschouwd voor zover ze niet het essentiële deel van de oppervlakte en van de landbouwproductiemethode uitmaken.
- Bosstroken.
- Lijnen van land die aan de productie zijn onttrokken of die een natuurlijke regeneratie ondergaan.
- Bos- en bosranden
Gebieden
Massief (bebossing), leeg (open plekken), gemengd (beplant).
Volledig met houtachtige planten begroeide gebieden
Kleine gebieden die aan landbouwgrond grenzen.
- Hakhoutbosjes / Kleine bosgebieden, brede beboste stroken.
- Struikgewas, heide.
- Gebieden die aan productie zijn onttrokken of een natuurlijke regeneratie ondergaan (inclusief struikgewas, doornen, enz.).
- Woonparken en beplante tuinen.
Gemengde of gedeeltelijk beplante gebieden
Bedekt met houtachtige planten, die het landbouwgebied integreren
- Tuinbouw, akkerbouw, wijnbouw, boomteelt, enz
- Beplant met weiden voor vee (voorbossen, voorboomgaarden of hoogstamboomgaarden, enz.)
- Braakland beplant met bomen.
- Populieraanplantingen en nieuw aangeplante boomgaarden.
- Relaybeplanting.
- Silvopastorale parken en weiden voor alle soorten vee.
Gebieden die voornamelijk bedekt zijn met houtachtige planten
Grote gebieden gebruikt als landbouwgrond(sylvopastorisme)
- Bossen en sylvopastorale bossen.
- Slavopastorale heidevelden.
Fruit-, voeder- en bosgebieden (hakhout met korte omlooptijd), die beschouwd kunnen worden als agrobosbouw voor zover ze niet het grootste deel van het gebied of de landbouwproductiemethode uitmaken.
Hoe kan ik hulp krijgen bij mijn agroforestryproject?
Het ontwikkelen en integreren van een economisch en agronomisch efficiënt agroforestrysysteem op uw boerderij is niet iets dat u kunt improviseren. Er moet rekening worden gehouden met een aantal criteria om het project te laten slagen. U moet bijvoorbeeld beslissen welke soorten u plant, de plantdichtheid, de oriëntatie en de afstand tussen de bomenrijen. Deze keuzes zijn ook afhankelijk van de doelstellingen van de boer, de beperkingen van de bodem, het productiesysteem, de grootte van de landbouwmachines die voor de gewassen worden gebruikt, enz
Organisaties zoals de Landbouwkamers kunnen landbouwers helpen met hun agroforestryprojecten, van het ontwerp van het boom- of haagplantproject tot het gebruik ervan als fruit, hout of energiehout. De adviseurs kunnen alle wettelijke of reglementaire vragen beantwoorden over de plaats van bomen op de boerderij, GLB-verplichtingen of nationale, regionale of lokale steunmaatregelen waarvan u kunt profiteren.
Kan een agroforestryproject echt winstgevend zijn?
Over de economische opbrengsten van een agroforestryproject bestaan vaak vooroordelen, vooral wat betreft de impact van de concurrentie tussen bebouwde en beboste gebieden. Gedurende de eerste twintig jaar gaat alleen het productiegebied dat door de bomenrijen wordt ingenomen verloren (2 tot 8%). Vervolgens kan, door het project vanaf het begin intelligent te ontwerpen (oriëntatie en afstand, aanpassing van de intercropping, etc.), de opbrengstdaling door intercropping geminimaliseerd worden. Het is belangrijk om niet uit het oog te verliezen dat agroforestrysystemen het potentieel hebben om extra inkomsten uit de bomen te genereren (verkoop van fruit, energiehout of hout, enz.), om de prestaties van het vee te verbeteren door een beter dierenwelzijn, en zelfs om kosten te besparen door de behoefte aan inputs en irrigatie te verminderen. In de meeste bekende gevallen wordt de brutomarge verbeterd!
Zelf verbruiken van houtenergie of houtkrullen als strooisel kan ook winstgevend zijn. Volgens Loïc Gourvil, een melkveehouder in Finistère en winnaar van de eerste prijs in de nationale agroforestrywedstrijd 2020 in de categorie beheer: "100 ton droog hout per jaar produceren staat gelijk aan 36.000 liter stookolie verbruiken, wat betekent dat we meer verwarming kunnen produceren dan we verbruiken".
Welke steun is er beschikbaar voor agroforestryprojecten?
Om het planten van bomen op percelen aan te moedigen, is er steun beschikbaar voor boeren uit bepaalde departementen, de regio's of via Europese financiering (GLB submaatregelen 4.4 en 8.2, indien beschikbaar in de regio, kunnen een groot deel van de investering in het planten van bomen en heggen financieren). De regering maakt €50 miljoen vrij als onderdeel van haar herstelplan via de actie "Hagen planten ". Het doel is om in de periode 2021-2022 7.000 km heggen en bomen te planten binnen percelen, d.w.z. om de jaarlijkse agroforestry plantcapaciteit te verdubbelen. Volgens Ademe wordt het potentieel voor de ontwikkeling van agroforestry in het hele land tegen 2030 geschat op 400.000 hectare agroforestrypercelen en 1,8 miljoen hectare heggen.
Hoe kunt u meer te weten komen over de impact en het succes van concrete projecten?
Elk landbouwsysteem is anders en vereist daarom bepaalde aanpassingen. Het Concours Général Agricole des Pratiques Agro-écologiques "Agroforestry" zet echter elk jaar boeren in de schijnwerpers die bijzonder succesvol zijn geweest met hun projecten in verschillende categorieën. U kunt gemakkelijk in contact komen met de prijswinnaars om hun verhalen te horen. De Kamers van Landbouw coördineren samen met INRAE en een aantal andere onderzoeks-, ontwikkelings- en opleidingsnetwerken een gezamenlijk technologienetwerk (RMT AgroforesterieS), dattot doel heeft technische en economische kennis over agroforestrysystemen te verzamelen en op grote schaal te verspreiden en beschikbaar te maken voor producenten.
Articles dans cette thématique
Meer informatie
- Gids voor het opstellen van agroforestrybeheerplannen - agrireseau.net
- Agroforestry elementen in landbouwgebieden - CDAF
- Uw agroforestryproject verfijnen: soorten kiezen en planten - InPACT 37
- Welke bomen kiezen voor agroforestry? - Transgal
- Agroforestry om pluimvee uitlopen te beheren - Agroforesterie Association Française
- Agroforestry en veeteelt om te produceren en te beschermen - Agroforesterie Association Française
- Agroforestry en varkenshouderij - Agroforesterie Association Française
- Agroforestry in de akkerbouw: meer en beter produceren op hetzelfde perceel - Agroforesterie Association Française
- Agroforestry en tuinbouw: produceren en beschermen - Agroforesterie Association Française
- Agroforestry in de wijnbouw - IFV Occitanie
- Association Française Arbres Champêtres et Agroforestres - Afac-Agroforesties
