Klimaatbestendigheid

Weerstand tegen droogte, vorst, ziekte, resistente variëteiten. Uitrusting (vorst, hagel), waterbeheer

KlimaatbestendigheidWeerstand tegen droogte, vorst, ziekte, resistente variëteiten. Uitrusting (vorst, hagel), waterbeheer

1. Thema's
2. Klimaatbestendigheid

De veerkracht van een bepaald systeem kan worden gedefinieerd als het vermogen om na één of meer verstoringen opnieuw een referentiecapaciteit te bereiken.

In de landbouw wordt dit concept vaak gebruikt om een optimale productie te garanderen in de wereldwijde context van klimaatverandering. In een in 2016 gepubliceerd rapport wijst de FAO op de toenemende frequentie van klimaatrampen in de afgelopen 30 jaar (droogte, hittegolf, vorst, regenval, overstromingen, verzilting van grondwater, ziekten, hagel, enz.): gemiddeld 149 rampen per jaar wereldwijd tussen 1980 en 1990, vergeleken met 332 per jaar tussen 2004 en 2014.

Dit portaal presenteert daarom de belangrijkste uitdagingen van klimaatbestendigheid in de landbouw, evenals de belangrijkste specifieke kenmerken van elke sector met betrekking tot deze kwestie.

Geavanceerde definitie

In theorie kan de veerkracht van een landbouwsysteem worden vergroot door drie categorieën hefbomen te activeren :

• De buffercapaciteit van het systeem: het vermogen om verstoringen te verdragen zonder af te wijken van het routineregime. Een melkveebedrijf dat bijvoorbeeld met droogte te kampen heeft, kan dit gevaar verdragen als de ruwvoervoorraden voldoende zijn.
• Het aanpassingsvermogen van het systeem: het vermogen om technische, organisatorische of commerciële aanpassingen door te voeren om gevaren het hoofd te bieden en snel terug te keren naar een routineregime. Om bijvoorbeeld het hoofd te bieden aan herhaalde droogteperiodes, zou diversificatie van de vruchtwisseling het mogelijk maken om de klimaatrisico's over verschillende gewassen te spreiden, waardoor de stabiliteit van de productie toeneemt.
• Het vermogen van het systeem om te veranderen: de tolerantie van het systeem voor diepgaande veranderingen om te overleven. Als de melkprijs bijvoorbeeld drastisch daalt, kan een intensief melkveebedrijf evolueren naar een spaarzaam, zelfvoorzienend systeem, wat kan betekenen dat het ras van de kudde moet worden veranderd, dat er een nieuwe productiewerkplaats moet worden opgezet, dat de manier waarop de melk op de markt wordt gebracht moet worden veranderd, enzovoort.

Of het nu gaat om klimatologische, economische of biologische veerkracht, veerkracht is dus het resultaat van een reeks kenmerken die collectief of onafhankelijk gemobiliseerd kunnen worden, en aangepast aan de lokale context van de boerderij en haar problemen.

Economische veerkracht

Op bedrijfsniveau heeft een verstoring systematisch economische gevolgen, ongeacht de aard ervan (ziekte, droogte, prijsschommelingen, enz.). Veerkracht kan daarom voornamelijk vanuit deze invalshoek worden bestudeerd, en gemobiliseerd worden door een combinatie van verschillende hefbomen, zoals oogstverzekering, diversificatie van productie of activiteiten, opslag van grondstoffen, enz.

Diversificatie en praktijken

Technische en economische diversificatie zijn krachtige hefbomen voor veerkracht, die zowel op de buffercapaciteit van het systeem als op het aanpassingsvermogen ervan werken. Een meer gediversifieerde vruchtwisseling betekent dat de gemiddelde productie stabieler is en minder gevoelig voor klimatologische, biotische of financiële gevaren, terwijl het tegelijkertijd een bekende oplossing is om deinputniveaus en dus de kosten te verlagen.

Ongeacht het productietype kan diversificatie van de vruchtwisseling op bedrijfsniveau of zelfs op regionaal niveau worden georganiseerd.

Agroforestry

Een aantal praktijken kan ook helpen om de gevolgen van de klimaatverandering te beperken. Dit is in het bijzonder het geval metagroforestry, en de regelingen zoals heggen of bomenrijen, die een lokaal microklimaat genereren door hun schaduw, windbrekend effect, behoud van vochtigheid en het pompen van diep water.

Bodembescherming

Op dezelfde manier dragen de vele praktijken inbodembeschermende landbouw ook bij aan het matigen van de klimaatverandering, maar dan op een bredere schaal. Een permanente bodembedekking en minder mechanische grondbewerking helpen niet alleen om de uitstoot van broeikasgassen drastisch te verminderen, maar slaan ook koolstof op in de oppervlaktehorizonten van de bodem, waardoor de koolstofcyclus wordt verlengd.

Apparatuur en maatregelen ter bescherming tegen klimatologische gevaren

Afhankelijk van het productietype zijn er ook een aantal meer specifieke maatregelen om de impact van klimatologische risico's te verminderen. Naast investeringen in betere weersvoorspellingssystemen en het optimale gebruik ervan, zijn dit slechts enkele voorbeelden:

Wijnbouw

• Praktijken om wijnstokken tegen vorst te beschermen (keuze van plantmateriaal, bodembedekking, aanaarden, sproeien, roeren, kaarsen, enz.
• Het uitstellen van snoei- of oogstdata afhankelijk van de weersvoorspelling.
• De beste werkwijzen na een voorjaarsvorst (schade inschatten, plantenextracten toepassen, groenwerkzaamheden aanpassen, enz.

Meerjarige gewassen

• Beschermingsmiddelen installeren, zoals anti-regen dekzeilen of anti-hagelnetten.
• Technieken ter bescherming tegen vorst, zoals sproeien boven het hoofd.

Akkerbouwgewassen

• Drainage of onderhoud van dijken en sloten in percelen die gevoelig zijn voor hydromorfie.
• Rassen in de rotatie introduceren die niet erg gevoelig zijn voor bepaalde problemen, zoals platliggen of herfststrekking.
  

Waterbronnen beheren

Het beheer van waterbronnen is uiteraard een essentieel aspect van elke studie naar de klimaatbestendigheid van een landbouwsysteem. Of we het nu hebben over de configuratie van een geïrrigeerd systeem, de controverse rond apparaten voor het onttrekken van water aan de natuurlijke omgeving (putten, bassins, stuwmeren in heuvels, enz.) of het probleem van verzilting van het grondwater in kustgebieden, dit onderwerp zal de komende jaren van cruciaal belang worden.

Articles dans cette thématique

Is er een ontbrekend onderwerp om toe te voegen aan deze sectie? Aarzel niet om het op het forum voor te stellen!