De diversiteit van paddestoelen in het Nederlandse bos
Dit rapport richt zich op het inventariseren en beoordelen van de diversiteit en mycologische waarde van paddestoelen in verschillende Nederlandse bos- en natuurgebieden. Het doel is om inzicht te geven in de soortenrijkdom, bedreigde en zeldzame soorten, en hotspots voor paddestoelen, met als uiteindelijke doel aanbevelingen te doen voor beheer en behoud van een rijke paddestoelenflora onder veranderende milieu- en bosontwikkelingsomstandigheden. De doelgroep bestaat uit beleidsmakers, bos- en natuurbeheerders, en ecologen die betrokken zijn bij natuurbeheer, biodiversiteitsbehoud, en biodiversiteitsmonitoring.
Samenvatting
Inleiding
Het rapport onderzoekt de diversiteit van paddestoelen in verschillende Nederlandse bossen, gestandaardiseerd en langdurig verzameld in bossreservaten en referentiegebieden, met het doel de soortenrijkdom, hotspots, en de effecten van spontane bosontwikkeling op paddestoelen in kaart te brengen.
Wat zijn paddestoelen?
Paddestoelen zijn vruchtlichamen van schimmels die in de bodem, hout of substraten groeien. Ze variëren in leefwijze van saprotroof, parasitair tot symbiotisch, en vervullen belangrijke functies in bos- en bodemecologie, zoals organisch materiaal afbraak en symbiose met planten.
Methoden en onderzoeksopzet
Het onderzoek omvat veldinventarisaties van paddestoelen in 39 locaties over drie jaar, met standaardmethoden voor determinatie, en omvat data over vegetatie, dood hout en bodemprofielen. De gegevens worden geanalyseerd in functionele groepen en via DCA-analyses om bosclusters te onderscheiden.
Diversiteit en soortenrijkdom
In totaal werden 885 taxa in 41 transekten gevonden. Bossen variëren in soortenrijkdom van 45 tot 198 soorten, met oude, natuurlijke en ongestoorde bossen zoals Neuenburger Urwald en Mattemburgh die het rijkst zijn aan paddestoelen, vooral houtbewonende en mycorrhizasoorten.
Soortensamenstelling per bostype
Naaldbossen op voedselarme bodem zijn arm aan soorten, vooral optimie van mycorrhizoën; bossen op voedselrijke, basenrijke bodem, zoals eiken-haagbeukenbossen, zijn rijker aan paddestoelen, inclusief zeldzame en bedreigde soorten. Bossen op veen en in riviergebieden vertonen een grote diversiteit, afhankelijk van historie en bodemgesteldheid.
Hotspots en bedreigde soorten
De hoogste paddestoelenwaarden worden gevonden in kustbossen en open bossen op zand, en in rijke, oude bossen zoals Bekendelle en Neuenburger Urwald. Bossen met veel dood hout en ouderdom bevatten meer zeldzame en Rode Lijst soorten, vooral houtbewonende paddestoelen en parasieten.
Effecten van spontane bosontwikkeling
Natuurlijk ontwikkelde bossen, vooral op voedselarme bodems, tonen een afname in mycorrhizasoorten en een toename in houtbewonende soorten en parasieten. Het ouder worden en afvalophoping door geen beheer leidt tot daling van biodiversiteit, tenzij actief wordt ingegrepen door bijvoorbeeld houtbeheer of bodemverbetering.
Beheeradviezen en toekomstperspectieven
Het behoud van specifieke paddestoelen vereist vermindering van stikstofdepositie, het creëren van open, kwelderachtige bossen en het behouden van dood hout. Actief beheer en behoud van oude, natuurlijke bossen zijn essentieel. Verdere research is nodig naar de invloed van begrazing, bodem- en waterbeheer en de rol van grote dood houtstructuren.
Conclusies en samenvatting
Het onderzoek toont dat soortenrijkdom sterk varieert met bodemtype, ouderdom en beheerstatus. Natuurlijke en ongestoorde bossen met veel dood hout bieden de beste kansen voor zeldzame en bedreigde paddestoelen. Actief beheer en vermindering van atmosferische depositie zijn noodzakelijk om de biodiversiteit te behouden, vooral in voedselarme bossen.
De diversiteit van paddestoelen in het Nederlandse bos (nl)
Aantal pagina's: 129
Doellanden: Nederland, Duitsland
Belangrijkste punten
- Bodemtype en bosontwikkeling bepalen paddestoelenrijkdom en soortensamenstelling
- De studie toont dat bossen op voedselrijke, basenrijke bodem en oude boslocaties een hogere soortenrijkdom en meer bedreigde species bevatten, terwijl naaldbossen op voedselarme bodem armer zijn aan soorten, vooral aan mycorrhiza-paddestoelen.
- Hoge stikstofdepositie en bosontwikkeling leiden tot verlies van mycorrhizasoorten
- Actuele hoge stikstofdepositie zorgt voor verzuring en ophoping van strooisel, waardoor typische mycorrhizasymbionten verdwijnen en de biodiversiteit van deze soorten sterk afneemt, vooral in voedselarme bossen.
- Spontane bosontwikkeling verhoogt houtbewonende en parasitaire soorten
- Bossen die niet worden beheerd en ouder worden, vertonen een toename van groot dood hout en oude bomen, waardoor soorten die daar specifiek op leven zoals houtbewonende soorten en houtparasieten een toevlucht vinden, maar mycorrhizasoorten afnemen.
- Actief beheer is noodzakelijk voor behoud van kwetsbare paddestoelengenot
- Om bedreigde en zeldzame paddestoelen te beschermen, is het verwijderen van strooisel en het stimuleren van open, kalkrijke en schrale plekken essentieel, aangezien spontane ontwikkeling en ouderdom niet voldoende zijn om deze soorten te behouden.
- Rijke habitats met veel dood hout & oude bomen vertonen de hoogste biodiversiteit
- Bossen zoals het Neuenburger Urwald en het Bentheimer Wald met veel oud hout en natuurlijke structuur spelen een belangrijke rol als reservaten voor zeldzame houtbewonende en schaarse soorten, wat de noodzaak van het bevorderen van ouderdom en dood hout benadrukt.
- Klinische biodiversiteit correlatie met Rode Lijst soorten
- Het aantal soorten van de Rode Lijst is meestal gerelateerd aan de totale soortensamenstelling en biodiversiteit; hotspots met hoge aantallen RL-typen vallen vooral samen met hoge algemeen soortenrijkdom en bedreigde soorten in rijkere bossen.
Bronnen
- De diversiteit van paddestoelen in het Nederlandse bos - 2005-01-01 - https://edepot.wur.nl/93424
