Groene en Blauwe Infrastructuren in Stedelijke Gebieden
Hedendaagse uitdagingen, zoals klimaatverandering en toenemende verstedelijking, onderstrepen de dwingende noodzaak van een nieuwe benadering van de inrichting van onze territoria. Voor boeren, bodemadviseurs en alle professionals die met land te maken hebben, is het van fundamenteel belang om het concept van Groene en Blauwe Infrastructuren (GBI) in stedelijke en voorstedelijke gebieden te begrijpen en zich ermee bezig te houden. Verre van louter decoratieve voorzieningen, vertegenwoordigen ze een vitaal netwerk van natuurlijke oplossingen die niet alleen de stedelingen ten goede komen, maar ook direct bijdragen aan de vitaliteit en duurzaamheid van de omliggende landelijke landschappen (Chiesura et al., 2018; Lázaro Marín & Alcántara, 2021).
Wat zijn Groene en Blauwe Infrastructuren?
GBI zijn een intelligent gepland en beheerd netwerk van natuurlijke en semi-natuurlijke ruimtes die een veelvoud aan milieu- en sociale voordelen bieden (Chiesura et al., 2018, p. 1). Dit concept wordt algemeen erkend als een effectieve en kostenefficiënte aanpak om de huidige milieu- en maatschappelijke uitdagingen aan te pakken (Lázaro Marín & Alcántara, 2021; Smith et al., 2023).
Dit netwerk bestaat uit twee elementen:
- De groene elementen : omvatten openbare groene ruimten (parken, historische tuinen, speeltuinen, met bomen omzoomde lanen), beschermde natuurgebieden (natuurparken, oases, reservaten) en specifiek ontworpen ruimten zoals agrarische parken, stadsbossen, gemeenschappelijke tuinen, groene daken en muren, en waterdoorlatende bestrating (Chiesura et al., 2018, p. 1, 7, 10, 17, 19; Comitato per lo sviluppo del verde pubblico, 2017; Ferrand, 2010; Owuor et al., n.d.; Smith et al., 2023; WSL & Eawag, 2022). Voor u, bodemwerkers, zijn agrarische parken bijzonder relevant, omdat ze zijn gecreëerd om historische landelijke landschappen te behouden en de agrarische roeping van voorstedelijke gebieden te valoriseren, wat kwaliteitsvolle agrovoedingsproductie en andere essentiële ecosysteemdiensten garandeert (Chiesura et al., 2018, p. 2, 21, 28).
- De blauwe elementen : verwijzen naar watergerelateerde componenten: rivieren, meren, wetlands, vijvers, en zelfs kust- en zeegebieden (Chiesura et al., 2018, p. 1, 10, 19, 22; Ferrand, 2010; Smith et al., 2023). Deze infrastructuren zijn cruciaal voor het beheer van regenwater en de revitalisering van aquatische ecosystemen (KAN, n.d.; Smith et al., 2023; WSL & Eawag, 2022). De implementatie van openlucht regenwaterbeheersystemen, zoals met gras begroeide wadi's of groene retentiebekkens, maakt het mogelijk om nieuwe natuurlijke continuïteiten te creëren en tegelijkertijd water te integreren in het stedelijke landschap (Ferrand, 2010, p. 134, 135; KAN, n.d.). Het hele concept draagt bij aan de visie van de "sponscity", waar regenwater lokaal wordt geabsorbeerd en beheerd, wat de druk op rioleringssystemen vermindert en de aanvulling van grondwaterlagen bevordert (WSL & Eawag, 2022, p. 218, 219).
Een veelheid aan voordelen voor de territoria en hun inwoners
GBI bieden een breed scala aan diensten die de levenskwaliteit en de veerkracht van ecosystemen verbeteren:
- Behoud van biodiversiteit en ecosysteemdiensten : Ze zijn essentieel voor het behoud van de biodiversiteit door habitats en ecologische corridors te bieden. De bescherming van bestuivers, met name bijen en andere apoiden, is een fundamentele dienst voor ecosystemen en de wereldwijde agrovoedingsproductie (Chiesura et al., 2018, p. 2, 19, 32, 39, 85, 87; WSL & Eawag, 2022, p. 221). Gevitaliseerde wetlands en rivieren, bijvoorbeeld, dragen bij aan de rijkdom van aquatische en terrestrische soorten en leveren vitale voedselbronnen (WSL & Eawag, 2022, p. 212, 226).
- Mitigatie en aanpassing aan klimaatverandering : GBI zijn effectieve instrumenten tegen klimaatverandering. Ze verminderen stedelijke hitte-eilanden door schaduw en evapotranspiratie, verbeteren de luchtkwaliteit door verontreinigende stoffen te filteren en beheren regenwater om overstromingen te voorkomen (Bach et al., 2021; Chiesura et al., 2018, p. 1, 19, 76; Smith et al., 2023; WSL & Eawag, 2022, p. 219, 233).
- Bescherming van bodem en water : Ze bevorderen de natuurlijke infiltratie van water, beschermen de bodem tegen erosie en dragen bij aan de aanvulling van ondergrondse watervoerende lagen (KAN, n.d.; Marinosci et al., 2018, p. 76; Comitato per lo sviluppo del verde pubblico, 2017, p. 387; WSL & Eawag, 2022, p. 219). Voor boeren is dit direct gekoppeld aan de bodemvruchtbaarheid en de beschikbaarheid van water voor gewassen.
- Socio-culturele en economische voordelen : Deze ruimtes verbeteren het fysieke en mentale welzijn van stedelingen door plaatsen te bieden voor recreatie, ontspanning en sport (Chiesura et al., 2018, p. 10, 19; Ferrand, 2010, p. 95; Owuor et al., n.d., p. 187, 188). Ze kunnen ook de lokale economie ondersteunen door lokale landbouwproducten te promoten en nieuwe werkgelegenheid te creëren (Chiesura et al., 2018, p. 28, 426; Lázaro Marín & Alcántara, 2021, p. 283, 327). In deze ruimtes kunnen ook educatieve en onderzoeksprojecten worden uitgevoerd, wat de band tussen natuur en maatschappij versterkt (Chiesura et al., 2018, p. 6, 39, 84; Owuor et al., n.d., p. 193).
Uitdagingen en toekomstperspectieven
Ondanks hun potentieel staat de volledige integratie van GBI voor verschillende obstakels. Een grote uitdaging is het gebrek aan integratie van groene elementen in de lokale stadsplanning. Het voortdurende verlies van landbouw- en natuurgrond als gevolg van verstedelijking is ook een grote zorg (Marinosci et al., 2018, p. 76).
Om deze uitdagingen te overwinnen, zijn verschillende wegen essentieel:
- Versterking van de planning en het beheer : De adoptie van specifieke beheerstools zoals groene kadastrale registers, groene reglementen en groene plannen is cruciaal (Chiesura et al., 2018, p. 45, 46, 51; Comitato per lo sviluppo del verde pubblico, 2017, p. 348, 369). Gedifferentieerd beheer, dat onderhoudspraktijken aanpast aan de functie en intensiteit van het gebruik van de ruimtes, maakt het mogelijk om middelen te optimaliseren en de biodiversiteit te bevorderen (Comitato per lo sviluppo del verde pubblico, 2017, p. 393, 394).
- Bevordering van samenwerking en opleiding : Effectieve coördinatie tussen de verschillende belanghebbenden (overheden, groenprofessionals, burgers, bedrijven) is onmisbaar (Donati et al., 2023; Lázaro Marín & Alcántara, 2021, p. 285; WSL & Eawag, 2022, p. 222, 233, 237). Continue opleiding van operators en de ontwikkeling van technische protocollen voor duurzame praktijken (bijvoorbeeld de vermindering van pesticiden) zijn eveneens vitaal (Comitato per lo sviluppo del verde pubblico, 2017, p. 349, 407, 415).
- Actieve betrokkenheid van de bevolking : Bewustmaking en burgerparticipatie zijn fundamenteel voor de bescherming en valorisatie van het groene erfgoed. Dit omvat het melden van afwijkingen, het adopteren van groene zones of het deelnemen aan stadslandbouwprojecten (Chiesura et al., 2018, p. 6, 84; Comitato per lo sviluppo del verde pubblico, 2017, p. 355, 420, 424, 426). Bodemwerkers kunnen hun expertise delen om de banden tussen landbouwpraktijken en het beheer van stedelijke groene ruimten te versterken.
Kortom
Groene en blauwe infrastructuren zijn op de natuur gebaseerde oplossingen die, hoewel complex, onmisbaar zijn voor het bouwen van veerkrachtigere, leefbaardere steden en in een betere synergie met hun landelijke omgeving. Door deze concepten te integreren in de territoriale planning en een transdisciplinaire samenwerking te bevorderen, kunnen we gezamenlijk een toekomst opbouwen waarin de natuur een centrale pijler van onze ontwikkeling is.
Referenties
- Alberico, S., et al. (2018). Esperienze virtuose di pianificazione di area vasta in Piemonte. In Qualità dell’ambiente urbano – XIV Rapporto (ISPRA Stato dell’Ambiente 82/18) (pp. 276-278). ISPRA.
- Bach, P. M., Probst, N., & Maurer, M. (2021). Urbane Strategien zur Hitze-minderung. Wie wirksam sind blau-grüne Infrastrukturen? Aqua & Gas, 2021(10), 20–25.
- Chiesura, A., & Mirabile, M. (2018). Il verde pubblico. In Qualità dell’ambiente urbano – XIV Rapporto (ISPRA Stato dell’Ambiente 82/18) (pp. 190-201). ISPRA.
- Comitato per lo sviluppo del verde pubblico (MATTM). (2017). Linee guida per il governo sostenibile del verde urbano. MATTM.
- Donati, G., van den Brandeler, F., Bolliger, J., & Fischer, M. (2023). Une infrastructure bleue et verte efficace requiert des protagonistes connectés. Hotspot, 48, 17–19.
- Ferrand, J.-P. (2010). Guide de la trame verte et bleue du Schéma de Cohérence Territoriale Caen Métropole. Caen Métropole.
- KAN. (n.d.). Regenwater in stedelijk gebied [Brochure].
- Lázaro Marín, L., & Alcántara, A. (Eds.). (2021). Informe de las Jornadas Técnicas: Soluciones basadas en la Naturaleza para la conectividad y restauración ambiental en el marco de la Estrategia Nacional de Infraestructura Verde. UICN-Med.
- Marinosci, I., Munafò, M., Congedo, L., & Strollo, A. (2018). Infrastrutture verdi: Perdita di aree agricole, naturali e seminaturali. In Qualità dell’ambiente urbano – XIV Rapporto (ISPRA Stato dell’Ambiente 82/18) (pp. 268-275). ISPRA.
- Owuor, J. A., Whitehead, I., & De Vreese, R. (n.d.). Liberare il potenziale delle foreste urbane Sviluppare un piano d’azione locale per la forestazione urbana. European Forest Institute.
- Smith, V., Cook, L. M., & Oppliger, S. (2023). Umsetzung blau-grüner Infrastruktur weltweit. Was kann die Schweiz daraus lernen? Aqua & Gas, 2023(9), 16–24.
- WSL & Eawag. (2022). Blue-Green Biodiversity: What Switzerland can learn from the initiative.
