Gewone tarwe

Zachte tarwe

Zachtetarwe of tarwe (Triticum aestivum) is een soort eenzaadlobbige plant uit de Poaceae-familie (grassen), onderfamilie Pooideae.

Deze cultuurplant (of cultigen), ook bekend als "tarwe", werd ongeveer 6.000 jaar geleden in het Nabije Oosten gedomesticeerd en is momenteel de meest geteelde tarwesoort ter wereld, vooral in Frankrijk, zowel qua oppervlakte als qua tonnage.

Beschrijving

Zachte tarwe is een middelgrote, pluizige, eenjarige kruidachtige plant die op grondniveau een kronkelend plateau vormt met okselknoppen die zich ontwikkelen tot bladstengels.

De stengels, die halmen worden genoemd, zijn rechtopstaand en 60 tot 100 cm lang. Ze hebben over het algemeen vijf tot zeven knopen en drie of vier echte bladeren. Het bovenste blad, of vlagblad, ligt onder de bloeiwijze. De internodiën zijn hol.

De bladeren bestaan uit een gladde of pubescente schede met falciforme oorschelpen, een vliezige ligule van 1 mm lang en een plat, pubescent blad van 10 tot 60 cm lang en 10 tot 15 mm breed.

De bloeiwijze bestaat uit één enkele, lineaire of langwerpige, tweezijdige aar van 5 tot 18 cm lang.

De vruchtbare, ovale, zijdelings samengedrukte aartjes, 10 tot 15 mm lang en 9 tot 18 mm breed, bevatten 2 tot 4 vruchtbare bloempjes, waarbij de bloemetjes aan de top gereduceerd zijn. Ze blijven aan de plant. De aartjes worden ondersteund door een paar soortgelijke kafjes, die ovaal, leerachtig, 6 tot 11 mm lang en korter dan het aartje zijn. De bovenste kelk is even lang als het aangrenzende vruchtbare lemma. Beide kafjes hebben twee carinae en 5 tot 9 nerven, die in de bovenste kafje naar de top toe uitlopen. Aan het oppervlak zijn ze kaal, puberachtig of geworteld. Hun uiteinden zijn stom of aristaat, in welk geval de rand tot 40 mm lang kan zijn.

De vruchtbare bloempjes worden door twee kafjes (lemma en paleola) gesubstitueerd. Het lemma is ovaal, kartelachtig en 12 tot 15 mm lang, met 5 tot 9 nerven. De apex van het lemma is scherp, stom of aristaat en de apex kan tot 150 mm lang zijn. De paleolae heeft twee nerven en gevleugelde carinae. De steriele apicale bloemetjes lijken op de vruchtbare bloemetjes, maar zijn minder ontwikkeld. Vruchtbare bloempjes hebben drie helmknoppen en een eierstok, die aan de top pubescent is, met een vlezig aanhangsel onder het stijlaanhechtingspunt.

De vrucht is een langwerpige caryopsis, 5 tot 7 mm lang, met een aanhangend vruchtvlies, gegroefd aan de kant van het hilum en behaard aan de apex. Het hilum is lijnvormig.

Épis d'épillets
Épis mûrs
Grains de blé tendre

Gebruik

Zachte tarwe wordt veel gebruikt als veevoer en soms door jagers als voer voor wild. Net zo evenwichtig in aminozuren als maïs, is het zeer smakelijk en voedzaam voor veel diersoorten. In sommige landen wordt tijdens perioden van droogte gesubsidieerde tarwe die bedoeld is voor menselijke consumptie soms gebruikt om vee te voeden, als dat vee een tekort aan voedsel heeft.

Het wordt ook gebruikt, en dit was ooit het belangrijkste gebruik, om broodmeel te maken voor brood, gebak en andere voedingsmiddelen.

Het wordt ook gebruikt om witbier te maken.

Oorsprong

Zachte tarwe Triticum aestivum is een hexaploïde soort die het resultaat is van twee soorten hybridisatie:

kruising, ongeveer 500.000 jaar geleden, van twee wilde Poaceae, Triticum urartu (2n=14) en een nog niet geïdentificeerde egilope (2n=14), nauw verwant aan Aegilops speltoides, gaf de wilde zetmeelplant Triticum dicoccoides (2n=28), die door domesticatie en selectie door de eerste boeren aanleiding gaf tot de tamme zetmeelplant Triticum turgidum, de eerste tetraploïde tamme tarwe (2n=28).de genomen van de twee graansoorten bleken functioneel te zijn in de hybride kern, die vruchtbaar bleek;
uit de kruising, minder dan 10.000 jaar geleden, van deze tetraploïde hybride met een andere egilope, Aegilops tauschii (en), diploïde (2n=14), ontstond een hexaploïde tarwe, zachte tarwe Triticum aestivum (2n=42)

Zachte tarwe heeft dus drie verschillende genomen in zijn kern. De twee stichtende soorten (Triticum en Aegilops) scheidden zich ongeveer 6,5 Ma geleden af van hun gemeenschappelijke voorouder.

Naam

De term "zachte tarwe " wordt gebruikt in tegenstelling tot "harde tarwe".harde tarwe"die verwijst naar de mediterrane graansoort bij uitstek, gewaardeerd voor het maken van griesmeel en pasta. Lang voor de middeleeuwen was zachte tarwe de graansoort van Noord-Frankrijk, ooit de tarwe bij uitstek waarvan de korrels werden vermalen tot witte bloem en zemelen. In het begin van de jaren 1990 produceerden de graanvelden van Lotharingen 900.000 ton.

Er zijn nu meer dan 100 variëteiten bekend.

Gebruikelijke namen

Tarwe, zachte tarwe, gewone tarwe, zomertarwe, bebaarde zomertarwe, tarwe voor broodmeel, tarwe, touselle of touzelle.

Geografische verspreiding

Het wordt voornamelijk geteeld op hoge breedtegraden (bijv. Frankrijk, Canada en Oekraïne), maar is ook te vinden in sommige zuidelijke landen met variëteiten die beter bestand zijn tegen droogte. In Marokko werd het bijvoorbeeld voor het eerst geteeld in de jaren 1930 en 1940 voor de export naar het door oorlog verscheurde Europa, en werd het vervolgens een hoofdvoedsel en diervoeder; in de jaren 2000 was het goed voor bijna 70% van de Marokkaanse tarweconsumptie (vergeleken met 25% voor harde tarwe).

Economisch belang

Zachte tarwe is het meest verbouwde akkerbouwgewas in Frankrijk, met een oppervlakte van bijna 5 miljoen hectare, wat meer dan 60% van het graanareaal in stro vertegenwoordigt.

De Franse zachte tarweproductie bedroeg in 2017 bijna 37 miljoen ton, 34% meer dan in 2016. Aan het begin van het seizoen 2017/2018 werden de Franse voorraden zachte tarwe geschat op 2,944 miljoen ton (Mt). Deze cijfers worden maandelijks bijgewerkt op de website van FranceAgriMer.

Frankrijk is de op één na grootste zachte tarweproducent ter wereld, net achter Rusland. Het ligt voor op Australië, Duitsland, de Verenigde Staten, Canada en Oekraïne. Elk jaar is ongeveer de helft van de Franse productie beschikbaar voor de export. De belangrijkste afnemers van Frankrijk zijn gelijkelijk verdeeld tussen de landen van de Europese Unie en derde landen (voornamelijk de zuidelijke kusten van de Middellandse Zee en West- en Centraal-Afrika).

Teelt

Lange tijd werd het geteeld op geploegde bodems om onkruid en bepaalde ongewenste soorten(slakken, naaktslakken) onder controle te houden, waarna het geteeld werd met een toenemende hoeveelheid meststoffen en pesticiden. Tegenwoordig wordt het lokaal geteeld met vereenvoudigde teelttechnieken (direct zaaien, enz.) om bodems die gedegradeerd zijn door herhaaldelijk ploegen beter te beschermen of te herstellen(erosie, destructurering, verlies van koolstof en organisch materiaal, uitspoelen van voedingsstoffen, verschijnen van een ploegzool, enz.)

Bijlagen

Bronnen

Wikipedia-pagina over zachte tarwe